آب مهم‌ترین ترکیب موجود در بدن انسان و البته پرمصرف ترین مایع روزانه‌ی هر شخص است. از این رو پاکیزگی و سالم بودن آب مصرفی یک شخص، در سلامت او نقش بسزایی دارد.
آب لوله کشی شهری از منابع آب ( نظیر رود، قنات، چاه) به طور مستقیم وارد لوله‌های آب شهری نمیشوند و از دستگاههای تصفیه‌ی آب شهری عبور میکنند. اما این دستگاه معمولا برای پاکیزگی کامل آب کافی نیست؛ بخصوص در مناطقی که منابع آب آنها دارای آب سخت است.
از این رو استفاده از دستگاه تصفیه آب خانگی یکی از گزینه‌های مناسب برای پاکسازی آب از هر گونه ناخالصی میباشد که در بسیاری از خانوارها به کار گرفته میشود. اما این دستگاه پرکاربرد چیست و چگونه کار میکند؟ چه انواعی دارد و برای چه مناطقی ضروری است؟
دستگاه تصفیه آب خانگی چیست و چگونه کار میکند؟
دستگاه تصفیه آب خانگی، سیستمی متشکل از یک یا چند فیلتر است که با کمک قطعات جانبی، به جداسازی انواع آلاینده‌ها، نافلزات، فلزات سمی، آفت کش‌ها، میکروب‌ها و ترکیبات آلی فرار از آب آشامیدنی می‌پردازد.
البته مواد گفته شده به مقدار بسیار کمی در آب شهری اکثر مناطق وحود دارند. بیشتر این ترکیبات توسط دستگاههای تصفیه آب شهری، از آب حدف نیوند و باقی مانده‌ی آن باید با دستگاه تصفیه‌ی خانگی از بین برود. اکثر سیستم‌های تصفیه آب از فرایند اسمز معکوس یا اسمز وارونه برای تصفیه‌ی آب استفاده میکنند.
اما فرایند اسمز Reverse Osmosis چیست؟
تصور کنید مقداری آب را در یک لوله‌ی U شکل که در وسط آن یک غشای توری (مانند یک فیلتر) قرار دارد. هنگامی که آب آلوده از یک سر و آب تمیز از سر دیگر وارد شبشه میشوند،، طی یک فرایند طبیعی از آنجایی که غلظت یون‌ها در آب تمیز کمتر است، آب تمیز رقیق تر بوده و به سمت آب غلیظتر حرکت میکند این فرایند به تصفیه‌ی آب منجر نمیشود. از این رو با اعمال فشار خارجی به آب آلوده، این آب به سمت فیلتر تصفیه آب حرکت میکند. با این عمل یون ها و هر گونه آلودگی موجود در آب از فیلتر عبور نکرده و تنها آب پاکیزه در طرف دیگر فیلتر میماند. همانطور که گفتیم اسمز وارونه اساس عملکرد اکثر دستگاههای تصفیه است.
جدیدترین دستگاههای تصفیه آب خانگی دارای حداقل ۳ الی ۶ فیلتر هستند. آب پس از ورود به مخزن دستگاه از این فیلترها که به ترتیب اندازه‌ی منافذ خود قرار گرفته‌اند، میگذرند. یعنی اولین فیلتر دارای بزرگترین منافذ است و بزگترین ذرات آلاینده مثل گل و لای و در کل ذراتی که با چشم غیر مصلح قابل دیدن هستند را به دام می‌اندازد (میکرو فیلتراسیون). فیلتر بعدی که به صافی کربن نیز معروف است، برای حذف سایر آلاینده‌ها نظیر فلزات سمی (نیترات‌ها، آرسنیک و…) و ترکیبات آلی فرار (مثل کلر و ترکیبات آن) به کار میرود.
دانه‌های کربن فعال که روی سطح فیلتر قرار دارند، با این درات واکنش نشان داد و از ورود آنها به آب ماکسزه جلوگیری میکنند. دو فیلتر گفته شده از فیلترهایی هستند که در اکثر دستگاههای تصفیه آب به کار میروند (اولترافیلتراسیون). اما فیلتر سوم که اصلی‌ترین بخش فرایند تصفیه را به عهده دارد، فیلتر اسمز معکوس است که کوچکترین ذرات (یون‌ها) را از ساختار آب جدا میکند(نانو فیلتراسیون). این سه فیلتر، فیلترهای اصلی یک دستگاه تصفیه هستند اما با توجه یه میزان آلودگی یک منطقه، تعداد این فیلترها به ۶ یا ۷ تا هم میرسد. مثلا برای پاکسازی حتی بیشتر آب، میتوان از دو یا سه صافی کربن با ترکیبات مختلف کربن استفاده کرد.
انواع دستگاه تصفیه آب خانگی
دستگاههای تصفیه آب خانگی انواع گوناگونی دارند که هر کدام با توجه به میزان آلودگی آب منطقه و نحوه‌ی کاربری انتخاب میشوند. دستگاههای تصفیه آب خانگی از نطر نحوه کاربری به دو دسته‌ی اصلی رو میزی و زیر سینکی تفسیم میشوند.
۱. دستگاه تصفیه آب زیر سینکی:
با شنیدن عبارت دستگاه تصفیه‌ی آب، احتمالا نخستین تصویری کع یه ذهنمان می اید، دستگاه تصفیه‌ی زیر سینکی با مخازن استوانه‌ای شکل آن است. دستگاهکهای زیر سینکی خود به انواع ۵، ۶ و ۷ مرحله‌ای تقسیم‌میشوند و بهترین نوع دستگاه تصفیه آب خانگی به شمار میروند. این نوع دستگاه معمولا شش فیلتر دارد که سه فیلتر اول آن ذرات بزرگتر را از آب جدا میکند. سه فیلتر بعد شامل فیلتر ممبران( مرحله‌ی اسمز معکوس)، فیلتر پست کربن و فیلتر مینرال است.
دستگاههای زیر سینکی ۷ مرحله‌ای و ۸ مرحله ای نیز وحود دارند که نه تنها فرایند کاملتری برای فیلتراسیون آب دارند، بلکه در مراحل نهایی با افزودن مواد صفدری برای بدن، نظیر مواد مدنی، آب آشامیدنی را سالم‌تر میسازند. بنابراین میتوان گفت که سطح پاکسازی دستگاههای ۷ یا ۸ مرحله‌ای تفاوت چندانی با دستگاه ۵ مرحله‌ای ندارد و تفاوت اصلی در مواد افزودنی نهایی دستگاه ۷ و ۸ مرحله‌ای است.
۲. دستگاه تصفیه آب رو میزی:
دستگاههای تصفیه آب رو میزی در واقع نسخه‌ای مدرن تر از کلمن های قدیمی‌ای هستند که زمانی در هر خانه‌ای پیدا میشد. این دستگاه‌ها بخشی از وسایل آشپزخانه محسوب میشوند؛ از این رو در اشکال متفاوتی در بازار وجود دارند. برخی گمان میکنند که این نوع دستگاه به اندازه‌ی دستگاه زیر سینکی کارایی ندارد و آب را مانند دستگاه زبر سینکی تصفیه نمیکند. در حالی که دستگاه تصفیه آب رومیزی می‌تواند به اندازه‌ی یک دستگاه زیر سینکی ۵ مرحله‌ای کارایی داشته باشد. دستگاههای رومیزی نیز از طریق فرایند اسمز معکوس به تصیفیه‌ی آب میپردازند. از این رو تفاوتی در کیفیت نهایی آب در مقایسه با سایر انواع دستگاه تصفیه آب وجود کدارد اما برخلاف دستگاه ۷ یا ۸ مرحله‌ای، مواد معدنی مورد نیاز بدن در هیچ یک از مراحل فیلتراسیون به آب افزوده نمیشوند. البته باید اشاره کرد که یکی از مزایای دستگاه تصفیه رومیزی نسبت به نوع زیر سینکی، جابجایی و نصب آسان آن است.
علاوه بر انواع گفته شده یکی از انواع قدیمی و همچنین ساده ترین دستگاه تصفیه آب، نوع سرشیری است؛ همانطور که از اسمش پیداست، این یک فیلتر ساده است سر شیر آب نصب شده و در واقع فقط مرحله‌ی نانو فیلتراسیون، یعنی جداسازی ذرات قابل مشاهده با چشم غیر مسلح را انجام میدهد.
قیمت دستگاه تصفیه آب خانگی
قیمت دستگاه تصفیه آب به عوامل مختلفی بستگی دارد. یکی از این عوامل کیفیت اجزاء شانزدهمین دستگاه است. مثلا پمپ که یکی از مهم‌ترین بخش‌های دستگاه بوده و فشار خارجی لازم برای فرایند اسمز معکوس را فراهم میکند، نق شمه‌ای در قیمت نهایی دستگاه تصفیه آب بازی کرده و هر چه کیفیت بالاتری داشته باشد، باعث افزایش قیمت بیشتر میشود. همچنین تعداد و نوع فیلترهای به کار رفته در دستگاه نیز تاثیر بسزایی در قیمت دستگاه دارد؛ مثلا استفاده از فیلتر پست کربن یا به عبارتی دستگا‌های تصفیه آب ۷ و ۸ و مرحله‌ای، به جهت داشتن قطعات بیشتر، از قیمت بالاتری برخوردارند.
با توجه به این عوامل، قیمت دستگاههای تصفیه آب طیف بسیار گسترده‌ای دارد؛ به طوری که قیمت دستگاه‌ها از ۲ میلیون تومان تا ۳۰ میلیون تومان متغیر است. قیمت یک دستگاه تصفیه آب خانگی زیر سینکی ۵ مرحله‌ای از ۲ میلیون تا حدود ۴ میلیون تومان است. قیمت دستگاههای تصفیه آب ۸ مرحله‌ای نیز از ۳ میلیون تومان شروع شده و تا حدو ۷ میلیون تومان متغیر است. قیمت دستگاههای تصفیه آب رو میزی حدودا مشابه با دستگاه زیر سینکی است اما جالب است بدانید که گرانترین دستگاههای تصفیه آب خانگی، از انواعی هستند که برای تصفیه‌ی آب از اشعه‌ی UV بهره میبرند و قیمتی حدود ۲۰ الی ۳۰ میلیون دارند.
یکی از عواملی که در هنگام خرید تصفیه آب باید در نظر گرفته شود، نوع خرید آن (حضوری یا آنلاین) است. درست است که در قیمت تفاوت چندانی ندارند، اما باید قبل از خرید آنلاین تمامی جوانب دستگاه مورد تظر بررسی شده و از انتخاب درست آن، اطمینان حاصل شود. از این رو در صورتی که قصد خرید دستگاه تصفیه آب خانگی به صورت آنلاین را دارید، مشخصات دستگاه نظیر ابعاد، تعداد فیلترها و نوع آنها(جهت اطمینان از کافی بودن توانایی دستگاه برای تصفیه‌ی کامل آب منطقه‌ی شما) را به درستی مطالعه کرده و ترجیحا از فروشگاه موردنظر مشاوره دریافت کنید.
عیب یابی دستگاه تصفیه آب خانگی
دستگاههای تصفیه آب خانگی، درست مثل هر دستگاه الکترونیکی دیگری دچار مشکلاتی میشوند. بعضی اوقات این مشکلات راه حلی ساده دارند و دیگر مواقع بهتر است حتما به یک تکنسین مراجعه شود.
یک از رایج ترین مشکلات دستگاه تصفیه آب، کار نکردن آن پس از نصب است. این مشکل ممکن است ناشی از عدم اتصال درست دستگاه به برق، عدم اتصال درست شیر ورودی آب و یا فشار کم آب باشد. همانطور که گفتیم اسمز معکوس اساس کار دستگاههای تصفیه آب است و برای انجام این فرایند، نیاز به اعمال فشار خارجی به آب آلوده (غلیظ) است. در صورتی که فشار آب پایین باشد، باید از پمپ استفاده کرد. در صورت وجود مشکل در اتصال دستگاه به برق، بهتر است از یک متخصص برای حل مشکل دستگاه کمک بگیرید. همچنین بهتر است نصب پمپ توسط فردی باتجربه انجام شود.
پایین بودن فشار آب خروجی از شیر آب یکی دیگر از مشکلاتی است که صاحبان دستگاه تصفیه آب خانگی ممکن است با آن روبرو شوند. معمولا علت بروز این مشکل گرفتگی فیلترها به وسیله‌ی املاح موجود در آب است. بهتر است به منظور جلوگیری از این مشکل، فیلترهای دستگاه هر چند وقت یکبار تعویض و یا تمییز شوند. در صورتی که این مشکل به مدت طولانی باقی بماند، برای مخزن دستگاه مشکلاتی به وجود می‌آورد.
در صورتی که در بو و مزه‌ی آب تغییری ایجاد شود، نشان از وجود مقدار نامناسب مواد معدنی یا کلر در آب است. فیلترهای دستگاه باید توانایی حذف کلر از آب را داشته باشند و اگر آب پس از خروج از دستگاه، هنوز طعم کلر دارد، به معنی وجود عارضه در فیلترها است. همچنین طعم بیش از حد نواد معدنی نظیر آهن به معنای وجود مشکل در آخرین فیلترها یعنی فیلترهای مینرال است. در هر صورت نیاز به تعویض و یا تعمیر فیلترها میباشد که بهتر است توسط کارشناس فنی صورت گیرد.
چهارمین مشکل رایج دستگاههای تصفیه آب که معمولا در دستگاههای زیر سینکی رخ نیدهد، نشت آب از مخزن دستگاه است. این مشکل در اکثر مواقع به علت اتصال نادرست لوله‌های آب به دستگاه رخ میدهد و نیازی به متخصص دستگاه تصفیه ندارد. آنا در صورتی که پس از اطمینان حاصل کردن از اتصال درست لوله‌ها به دستگاه، نشتی آب ادامه پیدا کند، باید توسط متخصص بررسی شود تا آب نشتی به سیستم الکترونیکی و فیلترهای دستگاه آسیب نزند.
آخرین مشکل رایج دستگاه تصفیه آب که به آن اشاره میکنیم، مشکل خاموش نشدن دستگاه است برخی از دستگاه‌ها دارای دومه‌ی خاموش و روشن هستند. آنا دیتکاه‌هایی که این دکمه را ندارند، به صورت خودکار و پس از پر شدن مخزن، خاموش میشوند. در صورت خاموش نشدن دستگاه پس از پر شدن مخزن، دستگاا تصفیه به مرور زمان داغ میکند چرا که آبی از فیلترهای آن نمیگذرد. این مشکل معمولا به علت عارضه در فیلتر ممبران، فشار پایین آب یا تنظیم نبودن فشار مخزن نسبت به فشار هوا است. حل این عارضه نیاز به ابزاراتی دارد که در هر خانه‌ای نیست بنابراین بهتر است از یک کارشناس برای حل این مشکل کمک بگیرید.
سوالات رایجی که مصرف کنندگان پرسیده اند:
تمامی دستگاههای تصفیه آب خانگی قابلیت جابجایی دارند. مثلا دستگاه تصفیه آب خانگی رومیزی به راحتی قابلیت جابجایی را دارد. چرا که درست مانند لوازم معمولی آشپزخانه میماند و تنها کار لازم برای راه اندازی آن، اتصال دستگاه به برق است.
در خصوص دستگاههای زیر سینکی، جابجایی و نصب دستگاه کمی دشوارتر است. دستگاههای تصفیه آب زیرسینکی ابتدا باید از لوله‌های قدیمی جدا شده و در محل جدید قرار گیرند. سپس تمامی اتصالات (لوله‌ها، الکتریکی، مهره‌ها و….) باید مجددا انجام شوند. مراحل انجام شده بهتر است توسط فردی با تجربه انجام گیرد. البته امتحان نصب دستگاه تصفیه‌ی خودتان ضرری ندارد اما نتیجه‌ی نهایی معمولا ایده‌ال از آب در نمی‌‌آید و باید مجددا توسط متخصص نصب شود!
دستگاههای تصفیه آب خانگی در بسیاری از مناطق کشور، عضوی جدا نشدنی از خانه‌ها هستند. با رواج استفاده از این دستگاه انواع مختلفی به بازار عرضه میشوند و ممکن است انتخاب نوع درست آن با توجه یه نیازهایتان دشوار باشد. کمک گرفتن از یک متخصص و یا تحقیق و شناخت خصوصیات انواع دستگاه‌ها می‌تواند کمک بزرگی به منظور انتخاب دستگاه مناسب برای خانه‌ی شما باشد.
